Kiedy przedawnia się dług? Poznaj swoje prawa!

Brak wystarczającej gotówki na uregulowanie rachunków, utrata zatrudnienia, a także bezrefleksyjne zaciąganie zobowiązań to zgodnie z wynikami raportu wykonanymi na zlecenie Grupy KRUK – główne powody zadłużania się Polaków. A co, gdyby cześć z nich uległa przedawnieniu? Jest to rozwiązanie realne – jednak możliwe, w przypadku niektórych roszczeń. Kiedy więc można skorzystać z przedawnienia długu?

Co oznacza przedawnienie długu?

Pojęcie przedawnienia długu pojawia się w artykule 117  Kodeksu Cywilnego. Oznacza on w praktyce, że każdy dług posiada swój indywidualny „termin ważności”. Dlatego, kiedy minie – zobowiązanie nie znika – ale istnieje sposobność uchylenia się od konieczności jego spłaty! W rezultacie płatnik nie posiada obowiązku uregulowania należności – chyba że, zrzeknie się prawa do skorzystania z uchylenia od zapłaty. Jednak, w sytuacjach wyjątkowych – sąd może nie uznać terminu przedawnienia, popierając to odpowiednimi argumentami. Mogą to być:

• Każda czynność składana przed sądem – np. pozew lub wysyłanie pisemnego wezwania do zapłaty
• Wszczęcie mediacji – np. z pomocą windykatora
• Uznanie roszczenia przez płatnika

Warto jednak wiedzieć, po jakim czasie przedawniają się dane zobowiązania. Ile musi minąć, by mogły zostać uznane za nieważne?

1. Mandat – 1 rok
2. Roszczenia na mocy przedwstępnej umowy sprzedaży – 1 rok
3. Nieopłacona faktura – 2 lata
4. Nieopłacony towar sprzedany na zasadzie umowy sprzedaży – 2 lata
5. Roszczenia dostawcy z tytułu dokonanej dostawy – 2 lata
6. Roszczenia z tytułu umowy o dzieło – 2 lata
7. Niespłacony rachunek za usługę telekomunikacyjną – 2 lata
8. Debet na koncie – 2 lata od terminu uregulowania spłaty.
9. Niespłacona lub niezwrócona zaliczka – 3 lata
10. Roszczenia z tytułu umowy o pracę – 3 lata
11. Roszczenia z tytułu umowy ubezpieczeniowej – 3 lata
12. Różne roszczenia z tytułu umowy kredytu lub pożyczki – 3 lata od dnia spłaty.
13. Niespłacony czynsz – 3 lata
14. Wszelkie należności na mocy prowadzonej działalności gospodarczej – 3 lata
15. Niezapłacony podatek, np. podatek od nieruchomości, podatek VAT lub od czynności cywilnoprawnych – 5 lat od dnia upływu płatności.
16. Długi spadkowe – 6 lat
17. Pozostałe roszczenia na mocy prawomocnego wyroku sądu lub innej instytucji powołanej do rozpoznania sprawy – 6 lat

Nowelizacja przepisów – co nowego wprowadza?

• W wyniku nowelizacji Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a także ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych – skrócono podstawowy termin przedawnienia roszczeń majątkowych, z 10 na maksymalnie 6 lat. Jednak, w przypadku kredytu hipotecznego na ważności tracą wyłącznie odsetki! Reszta długu – w momencie niespłacania podlega licytacji komorniczej – dzięki czemu, kredytodawca odzyska choć część swojego kapitału,
• Mimo wszystko aktualna nowelizacja oznacza swoisty pakiet rozwiązań zabezpieczających dłużnika, a utrudniających życie wierzycielom. Aby tego było mało, obniżono również okres dochodzenia roszczeń, na mocy tytułu wykonawczego z 10 do lat 3. Tak więc – wierzyciel po wygraniu sprawy sądowej ma jedynie 3 lata na odzyskanie należności. Co może być niezwykle trudne – gdy dłużnik będzie dysponował nieciekawą sytuacją finansową. Wcześniej mógł liczyć, że w ciągu 10-letniego okresu pozwanemu uda się zgromadzić odpowiedni majątek, by móc uregulować płatność. Obecnie te szanse zdecydowanie zmalały,
• Wprowadzono również zmiany w sposobie liczenia terminu przedawnienia. Obecnie, kończy się on wraz z upływem ostatniego dnia kalendarzowego,
• Od 9.07.2018 roku, sądy skrupulatnie weryfikują, czy roszczone zobowiązanie nie uległo przedawnieniu. Wcześniej, spora część windykatorów upatrywała swoją szansę w nieznajomości prawa dłużnika i domagali się zwrotu przeterminowanego długu. Teraz, takie powództwo o zapłatę zostanie zwyczajnie oddalone – a cała odpowiedzialność prawna spadnie na wierzyciela!

Jakie są rodzaje zadłużenia?

Pisząc o przyczynach zadłużenia, warto jednak zaznaczyć, że dług może mieć różne odmiany i wynikać z różnych sytuacji. Nie musi to być tylko niespłacona pożyczka lub kredyt, ale i nieuregulowane na pierwszy rzut oka, mało znaczące wykroczenia, jak:

• Mandaty.
• Niespłacone faktury.
• Niespłacone raty za towar.
• Nieuregulowane rachunki.
• Debet na karcie.
• Niespłacone alimenty.
• Niezapłacony czynsz.
• Zobowiązania podatkowe.
• Niespłacona rata ubezpieczenia.
• Roszczenia z tytułu umów regulujących stosunek pracy.

Na podstawie powyższych przykładów dobrze widać, jak łatwo my – Polacy popadamy w spiralę zadłużenia i tracimy kontrolę nad własnymi finansami. Jednak, jak się okazuje – nie jesteśmy w tym osamotnieni. Według najnowszej edycji Europejskiego Raportu Płatności Konsumenckich – już co piąty Europejczyk musi posiłkować się pożyczką lub kredytem, by opłacić podstawowe rachunki … Wyniki badania pokazują również, że obok rosnącej świadomości oszczędzania (z 50 na 59 proc.), ponad 42 proc. ankietowanych traktuje media społecznościowe za głównego winowajcę zakupów online. Z kolei 7 na 10 respondentów podkreśla, że to właśnie szkoły powinny przejąć misję dokształcania dzieci i wyrabiania w nich szacunku do pieniądza.

Czy można odzyskać niezapłacony dług?

W myśl przepisów prawa – przedawnienie długu świadczy o wygaśnięciu zobowiązania. A konsekwencją tego jest brak możliwości skutecznego domagania się zapłaty. Dlatego, wierzyciele powinni być szczególnie wyczuleni na terminowość swoich klientów. Jedyną szansą jaką mogą upatrywać w odzyskaniu długu jest, jak najszybsze przerwanie biegu przedawnienia. Dzięki temu, proces rozpoczyna się on od nowa, a dotychczasowy okres traktowany jest jako nieważny!

Czy warto wyczekiwać przedawnienia długu?

Jak widać – każdy rodzaj roszczenia, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego posiada inny termin przedawnienia. Ba – równie często podlegają także okresowym nowelizacjom, przez co nie zawsze są tak oczywiste. Czy warto więc oczekiwać z zegarkiem w ręku dnia przedawnienia długu i bagatelizować fakt bycia dłużnikiem? Zdecydowanie nie. W końcu niespłacone należności to dla wielu sprawa honorowa i w niedalekiej przyszłości mogąca zakończyć się licytacją komorniczą, a nawet więzieniem!

Zalecamy więc na spokojnie kontrolować bieżącą sytuację finansową i regularnie sprawdzać nowelizację przepisów prawa. Taka nauka nigdy nie pójdzie w las! Rada dla zadłużonych? Zawsze istnieje możliwość spłaty zobowiązania w ratach i wynegocjowanie z wierzycielem korzystnych warunków. Nie warto oddawać własnego losu przypadkowi!

Przedawnienie długu w 2020 roku

Sytuacja finansowa wielu osób w 2020 roku wkroczyła w trudny okres, utrudniając nie tylko realizację bieżących zobowiązań, ale i co gorsza wyjście z sideł zaległości finansowych. Po raz pierwszy od wielu lat, szerokie grono konsumentów, przy dobrych intencjach, może nie być w stanie uregulować dowolnych form długów. W tym kontekście, warto podnieść jeszcze raz kwestię przedawnienia długu.

Wielu być może zastanawia się, jak wyglądają obecnie obowiązujące regulacje prawne na ten temat w świetle dość specyficznej sytuacji panującej w kraju i na świecie. Istotnie, zmieniające się jak w kalejdoskopie regulacje prawne związane z wpływem koronawirusa na polską gospodarkę zmieniły zasady działania wielu branży i sektorów. W kwestii przedawnienia długu zasady pozostały jednak takie same, jak te, które opisaliśmy we wcześniejszej części artykułu.

Michał Frankowski

Redaktor jednego z największych portali finansowych money24.pl, interesuje się mitologią, stratożytnością oraz analizą techniczną (AT) na rynku Forex. Pasjonat lektury detektywistycznej, prywatnie fan piłki nożnej, jednego z większych klubów piłkarskich w Polsce.